bron: Beeld & Geluid

Bassist-pianist-componist Niko Langenhuijsen (Den Bosch, 12 februari 1951) komt voort uit de jazz-scene van Tilburg. Hij doet voor het eerst van zich spreken met de Groep Ohm, waarmee hij in 1973 het Larens Jazzconcours wint, en in 1975 de Wessel Ilcken Prijs krijg toegekend. Als workshopleider coacht hij jong talent richting podium, en de eerste lichting vindt zijn weg in Langenhuijsens eigen groepen. Met drie workshopblazers (onder wie saxofonist Ab Baars) breidt hij Ohm uit tot een sextet, en in 1978 bezet hij de blazersectie van zijn octet Gemeentereinigingsorkest Vaalbleek ook met Tilburgs jong talent. Hij ontdoet de naam van het orkest eerst van de vuilniswagen-associaties, en voegt er vervolgens de extensie Vokaal aan toe, wanneer hij in 1984 besluit om met drie vocalisten te gaan werken. In 1992 herdoopt hij het orkest tot het internationaler klinkende Caoutchouc, en legt hij zich toe op een vermenging van jazz en Spaanse muziek. Die Spaanse connectie blijft een rol spelen in zijn muzikale oeuvre. Behalve als componist, orkestleider en uitvoerend muzikant is Niko Langenhuijsen ook actief als docent aan verschillende conservatoria.

1972 – 1974
Op het Brabants Conservatorium in Tilburg ontmoet bassist Niko Langenhuijsen pianist Willem Kühne. Met drummer Pieter Henrard erbij beginnen ze een trio dat de naam Groep Ohm krijgt. In 1972 komt René van Asten (die later als acteur naam zal maken) als percussionist de groep versterken. In augustus 1973 doen ze mee aan het concours van het Jazzfestival Laren, en slepen er de eerste prijs in de wacht. Op het eigen Syntohn-label brengt Groep Ohm zijn eerste LP uit: Skokian. In Tilburg begint Langenhuijsen met het geven van workshops waarbij hij jonge muzikanten wegwijs maakt in het improviseren. Journalist-organisator Jan Rensen voegt zich bij het collectief, dat in de toenmalige Berenhof concerten en workshops organiseert.

1975
In maart doet Groep Ohm een toer, uitgebreid met de Engelse saxofonist Trevor Watts en tenorsaxofonist Ab Baars (die bij Langenhuijsen workshops volgt). In april krijgt de band de Wessel Ilcken Prijs uitgereikt, en speelt bij die gelegenheid in het Bimhuis in een speciale sextet-bezetting, met naast Baars de saxofonisten Peter Cornelis (sopraan) en Rob van Stratum (alt), die eveneens uit de workshop van de bassist voortkomen. In deze bezetting blijft de groep voortbestaan tot 1978.

1978
Langenhuijsen start een eigen octet, het Gemeentereinigingsorkest Vaalbleek, waarin zijn maat Willem Kühne opnieuw de pianist is. Verder bestaat de ritmesectie uit gitarist Peter Mingaars en drummer Frans van Grinsven. Trompettist Toon de Gouw, trombonist Hans Sparla en de saxofonisten Paul van Kemenade en Henk Koekkoek vormen de frontlijn; zij komen voort uit de inmiddels beroemde Tilburgse workshop. In 1980 verschijnt de gelijknamige eerste LP op het BVHaast-label. Drie jaar later geeft het Tilburgse label Eksakt de opvolger Doka Bonga uit.

1980
Radiomaker Aad Bos nodigt Langenhuijsen uit voor het VARA-jazzconcert. De leider laat zijn bandleden optreden met de andere groepen waarin zij spelen. Verder nodigt hij de anarchistische folkband Veulpoepers en trombonist Nils Landgren uit. De omroep neemt het concert op in de Studiozaal te Tilburg.

1984
De VARA geeft Langenhuijsen een compositieopdracht, die hij in de VARA-studio uitvoert met een speciaal sextet met trompettist Toon de Gouw, trombonist Willem van Manen, cellist Ernst Reijseger, bassist Arnold Dooyeweerd en een violist uit het Brabants Orkest, Bohuslav Zola. Zelf speelt Langenhuijsen bij deze gelegenheid geen bas, maar zijn eerste instrument piano (en daarnaast synthesizer en melodica). Voor de LP Hypo, die de omroep op zijn eigen VARAJazz-label uitbrengt, krijgt Langenhuijsen in 1985 een Edison. Voor het NOS/Meervaart Festival breidt de bandleider zijn octet Vaalbleek (de aanduiding ‘Gemeentereinigingsorkest’ heeft hij inmiddels laten vallen) uit met drie zangeressen: Steini van der Eng, Miriam Snoek en Karin Stelck. Voor zijn nieuwe vocale composities maakt Langenhuijsen gebruik van teksten van Engelstalige dichters zoals Sylvia Plath, Richard Murphy en e.e. cummings. De zangeressen blijven in de bezetting, en de groep gaat voortaan Vaalbleek Vokaal heten.

1985
Een groep Tilburgse muzikanten, onder wie Niko Langenhuijsen en Henk Koekkoek, besluit een serieus jazzpodium in de stad op te richten. Het krijgt de naam Paradox en zal tot op de dag van vandaag een podium met landelijke uitstraling blijven, niet het minst door het jaarlijkse festival Stranger Than Paranoia, dat saxofonist Paul van Kemenade er sinds 1993 in de laatste dagen van het jaar organiseert. Trombonist Willem van Manen formeert zijn nieuwe big band, de Contraband, en vraagt Langenhuijsen als bassist. Hij speelt één jaar mee in het orkest.

1986
Op initiatief van impresario Hanny Kracht bundelen muzikanten uit vier windstreken hun krachten in de groep Compass: saxofonist Paul Stocker (west), gitarist Jan Kuiper (noord), drummer Pierre Courbois (oost) en Niko Langenhuijsen (zuid). Na een uitgebreide tournee door Nederland nemen ze begin 1987 de LP Sanstire op, die verschijnt bij de Traction Avant-tak van het Tilburgse Eksakt Records.

1988
Tien jaar na het begin van Vaalbleek vindt Langenhuijsen het tijd voor een nieuwe bezetting. De ritmesectie verandert niet en ook trompettist Toon de Gouw blijft, maar de rest van de blazerssectie gaat er geheel anders uitzien: Eric Vloeimans is de tweede trompettist, Martijn Sohier is de opvolger van Hans Sparla, en Paul Stocker en Dick de Graaf zijn de nieuwe saxofonisten. Ze spelen meer op de eerste CD van de groep, Lonely Hearts (1989). Naast Engelstalige teksten is hierop ook Spaans te horen. Het betreft een tekst van de Spaanse dichter Federico Garcia Lorca, op muziek gezet door de Spaanse componist Ricardo Pachón, en gearrangeerd door Langenhuijsen. Zangeres Nicole van der Kuinder komt hierna de plaats innemen van Miriam Snoek.

1989
In de groep Brevis, van drummer Pierre Courbois en bassist Egon Kracht, vervangt Langenhuijsen pianist Koos Janssens. Zo is hij terug bij het instrument waarop hij ooit is begonnen. Het trio werkt aanvankelijk ieder jaar met een andere blazer, tot saxofonist Frans Vermeerssen zich als vaste vierde man vestigt.

1990
Ook in Chazz! is Langenhuijsen als pianist te horen. De groep, onder leiding van saxofonist Dick de Graaf en trompettist Eric Vloeimans, bestaat verder uit bassist Eric Calmes en drummer Hans Eijkenaar. Het kwintet, dat een energiek soort hardbop speelt, is geen lang leven beschoren en levert slechts één CD af: Passing the Bar.

1992
Langenhuijsen raakt steeds dieper geïnteresseerd in Spaanse muziek, met name die van Ricardo Pachón. Hij besluit een heel project te wijden aan het werk van Garcia Lorca, zowel met muziek van Pachón als met eigen composities. De naam van de groep verandert hij in het internationaler klinkende Caoutchouc. Ook vervangt hij de drie zangeressen door één man (Herman van Doorn) en twee vrouwen (Sylvia de Hartog en Astrid Wijn). Verder is Paul Weiling de nieuwe tenorsaxofonist, als opvolger van Dick de Graaf. In 1993 verschijnt bij Timeless de CD Plays Garcia Lorca.

1996
De NPS-EBU nodigt Langenhuijsen uit om met een nieuwe kleine formatie te spelen op het festival in het Canadese Montreal. Hij vormt daartoe een trio met gitarist Anton Goudsmit, saxofonist Jasper Blom en hijzelf op piano.

1998
Op uitnodiging van het Metropole Orkest maakt Niko Langenhuijsen met Frits Bayens (NPS) en Rini Kersten (Centro Flamenco Puro) een Lorca-programma, ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van de dichter. Vince Mendoza en Joan Albert Amargós zijn de andere twee arrangeurs die worden benaderd. Onder leiding van dirigent José Vicente voert het orkest de stukken uit. Tien jaar later krijgt het project een vervolg, en onder leiding van dirigent Vince Mendoza worden ook CD-opnamen gemaakt, die het Duitse label Act in 2009 uitbrengt.

2000
De NCRV vraagt Langenhuijsen ter gelegenheid van haar 75-jarig jubileum een compositie te schrijven voor twee amateur-big bands, plus het AJO Jeugdorkest en het Metropole Orkest. De 176 musici voeren Aron’s Site uit in Muziekcentrum Vredenburg te Utrecht.

2001
Eric Vloeimans, als programmeur van het jazzfestival in de Doelen Rotterdam, en de NPS vragen Langenhuijsen om een slotstuk te schrijven voor het Metropole Orkest met als solisten Eric Vloeimans, de Frans-Vietnamese gitarist Nguyen Lê, de Zweedse bassist Lars Danielsson, de Finse drummer Markku Ounaskari, cellist Ernst Reijseger, de Amerikaanse trombonist Ray Anderson en de Noorse accordeonist Stian Carstensen. Michael Gibbs dirigeert.

2003
Als Pierre Courbois zijn Vijfkwarts Sextet opricht, haalt hij zijn oude kompanen Willem Kühne en Niko Langenhuijsen bij de groep. In 2007 maakt het ensemble zijn eerste CD: Révocation.

2004
Pianist Albert van Veenendaal vraagt Niko Langenhuijsen en de Belg Jozef Dumoulin voor het Traveling Light Piano Trio. De groep, met drie piano’s op één podium, houdt het tot 2007 vol en neemt in 2005 de CD Terra Firma op.

2006
Saxofonist Ferdi Schukking vraagt Langenhuijsen als bassist om met pianist Jarno van Es een nieuw trio te vormen.

2009
De artistiek leider van het festival November Music in Den Bosch, Bert Palinckx, geeft Langenhuijsen een carte blanche. Die benut hij met een project dat hij Stranger Than a Paradox doopt. Hij komt uit op een bijzondere bezetting met naast zijn oude drumpartner Frans van Grinsven een flamencozanger uit Barcelona, Carlos Denia, flamencogitarist Timo van der Sman, zangeres Charlotte Schoeters, saxofoniste Kim Hoogvliet, euphoniumspeelster Judith van Boven en de Iraakse violist Govar Hamilton. De muziek is een brouwsel van jazz, flamenco en Arabische muziek.